Bağışıklık Sistemimiz -7- TATLI BELÂ: ŞEKER

Uzm. Dr. Abdurrahman SARMIŞ asarmis@gmail.com

Vücudumuzun bütün sistemleri ile en yakın münasebette bulunan bağışıklık sistemimiz, yediklerimizden ve içtiklerimizden de oldukça etkilenmektedir. Gıdâlarda kullanılan bazı katkı maddelerinin bağışıklık sistemimize olan menfî tesirlerinden daha önce bahsetmiştik. Bu yazımızda; yiyeceklerle aldığımız şekerden, glikoz şurubundan bahsedip tavsiyelerde bulunmaya çalışacağız.

Sanayi inkılâbıyla birlikte; imâlâtı artan muhtelif endüstriyel mamuller, gıdâların da içine girmiştir. Daha çok satılıp tüketilmeleri için de şeker ve alâkalı ürünler çok daha yaygın kullanılır olmuştur. Özellikle küçük yavrularımızı, gençlerimizi cezbeden bu mamuller, artık neredeyse her yaşa hitap etmektedir. Acaba vücudumuzun en önemli sistemlerinden olan bağışıklık sistemimize ne gibi etkileri bulunmaktadır? Yapılmış ilmî araştırmalara bîtaraf bir göz ile bakalım:

İLMÎ ARAŞTIRMALAR

Çin’de Northeast Forestry Üniversitesi’nin genetik bölümünde, «drosophila» isimli küçük sinekler üzerinde yapılan bir araştırmada, sinekler yüksek şeker içeren diyet ile beslenmiş, bağışıklık sistemleri üzerine etkisine bakılmıştır.

Bu sineklerde; bağışıklık sistemlerinin, vücutlarına verilen yabancı lâteks maddenin ve sineklerde hastalık yapan bir mantarın fagositozu denilen öldürme işleminde hasarlar olduğu ve bu sineklerden oluşan lârvalarda iskelet yapılarının bozulduğu görülmüştür.

Sonuç olarak;

Yüksek şeker içeren diyetin tabiî bağışıklık sistemine zarar verdiği, hattâ inflâmasyon dediğimiz iltihâbî cevaba sebep olduğu kanaatine varılmıştır.1

Bu çalışmada gördüğümüz şudur:

Yediği her öğünde yüksek şeker içeren gıdâlar tüketenler, vücutlarının birçok zararlı mikroorganizma ve maddeye karşı savunmasında zâfiyet olacağını hesaba katmalıdırlar.

Washington Üniversitesi’nde 400’den fazla kişi üzerinde yapılan bir araştırmada; obez kişilerde ince bağırsakların bağışıklık sistemlerinin muhafazası ve faydalı mikropların yaşaması için önemli bir vazife îfâ eden paneth hücrelerinde hasar olduğu görülmüştür.

Bu araştırmaya zemin hazırlayan araştırmada da yüksek yağ ve şeker içerikli diyetin paneth hücrelerine hasar verdiği görülmüştür. Aynı araştırma ekibi; bu çalışmalardan sonra fareler üzerinde deney yapmış, yüksek yağlı diyet sonrası bağırsaktaki faydalı bakterilerin bağışıklık sistemine vücudun kendi paneth hücrelerine zarar vermesi yönünde sinyaller gönderdiğini görmüşlerdir.2

Bu çalışmalar neticesinde de görüyoruz ki;

Yüksek yağ ve şeker içeren batı tarzı diyet ile beslendiğimizde, vücudumuzda bulunan muvâzene bozuluyor, normalde sıhhatimiz için oldukça faydalı sinyaller yayan faydalı bakteriler, vücudumuzun kendi kendine zarar vermesine sebep oluyor. İnsanoğlu ne zaman muvâzeneyi bozsa, bedelini ödemek zorunda kalmaktadır. Her şeyin kararında tüketilmesi;

“Yiyiniz, içiniz israf etmeyiniz…” (el-A‘râf, 31) emrince fazla yemenin de israf etmek olduğu şuurunda olunması vücudumuzu birçok belâdan emin kılacaktır inşâallah. Dünyanın birçok ülkesini sömüren batıda yayınlanan bu makalede «batı tarzı diyet» diyerek kendi hatalarını itiraf etmeleri de câlib-i dikkattir. Rabbim, bizleri ahlâken onlara benzemekten muhafaza buyursun.

Bir de gıdâlarda dikkat etmemiz gereken husus; daha tatlı olmaları için kullanılan glikoz, fruktoz şurubu gibi daha yüksek şeker oranı içeren gıdâlardır. Muhtelif katkı maddelerinin bağışıklık sistemimize zararlarından bahsetmiştik. Bahsedilen bu şuruplar; gıdâlara cezbedici tat verirken, bir anda yediklerimizin içindeki şeker miktarını artırarak çalışmalarda bahsedilen yüksek şeker ihtivâ eden diyete dönüştürmektedir. Glikoz şurubu ile ilgili makalelere baktığımızda; sıhhatimiz için herhangi bir faydalı etkisinin olmadığını, içine eklendiği gıdâyı tatlandırdığını ve bir gıdâ koruyucusu olduğunu görüyoruz.3

Bir yemek kaşığı glikoz şurubu, bir yemek kaşığı sofra şekerinden yaklaşık dört kattan daha fazla karbonhidrat içermektedir.

Düzenli olarak glikoz şurubu tüketimi; obezite, şeker hastalığı, yüksek tansiyon ve kalp hastalığı riskini artırmakta, diş sağlığını da bozmaktadır.4

GLİKOZ ŞURUBUNDAN NASIL KORUNABİLİRİZ?

Sıhhatimiz için hiçbir faydası olmayan, sadece müşterinin nefsine hoş gelip daha çok satın alması için kullanılan bu maddeden sakınmak; sıhhatimiz için faydalı olacaktır. Bu konuda şu tavsiyelerde bulunabiliriz:

•İşlenmiş yiyecek ve içeceklerden uzak durunuz. Glikoz şurubu; sodalarda, meyve sularında, enerji içeceklerinde, şekerlerde, konservelenmiş bazı yiyeceklerde, paketlenmiş gıdâlarda bulunabilmektedir. Böyle işlenmiş gıdâlar yerine taze ve bütün gıdâları almak daha sıhhatli olacaktır.

•Etiketleri detaylı okumalıyız. Paketlerin etiketlerinde yazan; glikoz şurubu, fruktoz şurubu, mısır şurubu gibi yüksek doz karbonhidrat içeren katkı maddelerine karşı uyanık olmalıyız.

•Daha sağlıklı tatlandırıcı içeren gıdâları araştırmalıyız. Özellikle çocukların istekleri, ikram edilmesi vs. gibi sebeplerle paketli gıdâlardan da alma ihtiyacı olduğunda daha sağlıklı tatlandırıcı içeren ürünler tercih edilebilir. İngilizcede molasses denilen şeker kamışının faydalı bir artığı olan melas, tatlı bir bitki olan stevia, yacon şurubu gibi, aşırı tüketilmediği takdirde zararlı olmayan tatlandırıcılar tercih edilebilir.5

Araştırmalarda genel olarak görülüyor ki; bir maddenin müsbet veya menfî tesir edebilmesi için, düzenli miktarda maruz kalınıyor olması gerekmektedir. Karınlarını; muhtelif içecekler, endüstriyel ürünler ile tıka basa doyuran ülkelerde, insanların bağışıklık sistemlerinin ne kadar sıkıntılı olduğunu Covid-19 pandemisinde görmekteyiz. Toplam nüfusunun yaklaşık % 60’nın obez olduğu ABD’de çok ciddî ölümlerin olduğunu müşâhede ettik. Fast food tarzı yiyeceklerin, yüksek şeker içeren sözde «diyet» şekli de bulunan kolaların ne kadar zararlı olduğunu görüyoruz. Evlâtlarımızı ve kendimizi bu zamanın şerlileri olan bu ürünlerden muhafaza etmeliyiz ki sıhhat ve afiyet üzere bir hayat sürebilelim.

Cenâb-ı Hak afiyet ve sıhhat üzere dâim eylesin!..

____________________________

1 Yu S, Zhang G, Jin LH. A high-sugar diet affects cellular and humoral immune responses in Drosophila. Exp Cell Res. 2018 Jul 15;368(2):215-224.

2 https://www.nature.com/articles/d41586-021-01337-9
(26 Haziran tarihinde erişildi.)

3 https://www.healthline.com/nutrition/glucose-syrup#health-effects (26 Haziran 2021 tarihinde erişildi.)

4 Delli Bovi AP, Di Michele L, Laino G, Vajro P. Obesity and Obesity Related Diseases, Sugar Consumption and Bad Oral Health: A Fatal Epidemic Mixtures: The Pediatric and Odontologist Point of View. Transl Med UniSa. 2017;16:11-16.

5 https://www.healthline.com/nutrition/glucose-syrup#health-effects (26 Haziran 2021 tarihinde erişildi.)