HARAM NEDİR?
Geçmiş senelerde bir mecliste biri anlatıyor:
Biraz eğlenelim diye İstanbul Polonezköy’e gittik; garson bir et getirdi, ete baktım rengi, duruşu acayip. Garsonu çağırdım sordum:
“–Bu et ne eti?”
“–Domuz eti abi.” dedi.
Garsona bağırdım;
“–Biz müslümanız bize domuz eti haramdır, yemediğimizi bilmiyor musun?”
Garson;
“–Biliyorum abi de rakı da haram değil mi? Onu içiyorsunuz, bana da kızıyorsunuz?!.”
Düşündüm; garson doğru söylüyor. Bize öyle bir ders verdi ki ondan sonra içkiyi bıraktım.
Dînimiz;
«Harama yaklaşma!» diyor; bazı insanlar haramı işliyor, farkında bile değil.
Haramlar nelerdir? Bilinmesi gerekir. Dilimizin döndüğü kadar haramları sıralayalım.
HARAM NEDİR?
Sözlükte haram; yasak yani helâlin zıddıdır. Allah -celle celâlühû-’nun âyetlerle, yapılmasını yasakladığı fiillerdir. Yapılırsa günah işlenmiş olur, cezası bellidir.
Haramlar:
1. Akîdede Haram Olanlar:
a. Şirk,
b. Allah Teâlâ’nın Zât’ına ve sıfatlarına uygun olmayan her türlü söz veya düşünce,
c. Kur’ân-ı Kerim hakkında; şek, şüphe, tereddüt, inkâr ve saygısızlık,
d. Peygamberlere saygısızlık veya peygamberlerden herhangi birinin peygamberliğini inkâr,
e. Allah, Kur’ân, peygamber ve mukaddesâtı şaka konusu yaparak alaya almak,
f. Kâhin, falcı ve peygamberliğini iddia eden yalancıları tasdik.
Allâh’a şirk koşmak, günahların en büyüğüdür.
Yüce Allah şöyle buyurur:
“Kendisine ortak koşmaksızın Allâh’ın hanifleri (O’nun birliğini tanıyan mü’minler olun).
Kim Allâh’a ortak koşarsa sanki o, gökten düşüp parçalanmış da kendisini kuşlar kapmış yahut rüzgâr onu uzak bir yere sürüklemiş (bir nesne) gibidir.” (el-Hacc, 31)
Kabirlere ibâdet etmek, dilekte bulunmak haramdır. İbâdet sadece Allâh’a yapılır.
“Allah’tan başkası için kurban kesene Allah lânet etsin.” (Müslim, Edâhî, 48)
2. Ahlâka Dair Haramlar:
a. Kibir ve kendini başkalarından üstün görmek,
b. Riyâ (gösteriş), «desinler» diye ibâdet etmek,
c. Haset, çekememezlik ve kıskanmak,
d. Edepsizlik ve hayâsızlık,
e. Saygısızlık (özellikle sahâbeye ve din büyüklerine),
f. Açgözlülük, dünya malına aşırı meyletmek,
g. Cimrilik, müsriflik ve savurganlık.
3. Söze Dair Haramlar:
a. Yalan söylemek, emânete hıyânet ve sözünde durmamak; iftira yani bir kişinin görmediği, duymadığı bir şeyi kendi görmüş gibi söylemesi,
b. İnsanın îtikādına zarar verip küfre düşürecek sözler,
c. Sövgü, hakaret ve alay içeren mâlâyânî sözler,
d. Müslüman bir kimseyi küfür ile itham etmek.
Bu hususta bazı âyet-i kerîmeler:
“Ey mü’minler! Bir topluluk diğer bir topluluğu alaya almasın. Belki de onlar, kendilerinden daha iyidirler. Kadınlar da kadınları alaya almasınlar. Belki onlar kendilerinden daha iyidirler. Kendi kendinizi ayıplamayın, birbirinizi kötü lâkaplarla çağırmayın.” (el-Hucurât, 11)
“(Haram olduğu) size okunanların dışında kalan hayvanlar size helâl kılındı. O hâlde, pislikten, putlardan sakının; yalan sözden sakının.” (el-Hacc, 30)
Yalancı şahitlik yapmak haramdır. Peygamber Efendimiz buyurur;
“Size büyük günahların en büyüğünü bildireyim mi?” (bunu üç kez tekrarladı:)
“–Allâh’a ortak koşmak, anne-babaya kötülük etmek, yalan yere şahitlik yapmak.” (Buhârî, Fethü’l-Bârî, 5/261)
Gıybet, dedikodu etmek haramdır
“Ey îmân edenler! Zannın çoğundan kaçının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurunu araştırmayın. Biriniz diğerinizi arkasından çekiştirmesin. Biriniz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz. O hâlde Allah’tan korkun. Şüphesiz Allah; tevbeyi çok kabul edendir, çok esirgeyicidir.” (el-Hucurât, 12)
İnsanlar arasında lâf taşımak haramdır.
“(Rasûlüm!) Alabildiğine yemin eden, aşağılık, daima kusur arayıp kınayan, durmadan lâf götürüp getiren, iyiliği hep engelleyen, mütecâviz, günaha dadanmış, kaba ve haşin, bütün bunlardan sonra bir de soysuzlukla damgalanmış kimselerden hiçbirine, mal ve oğulları vardır diye, sakın boyun eğme.” (el-Kalem, 10-14)
Hadîs-i şerif:
“Lâf taşıyan kimse cennete giremez.” (Buharî, Edeb, 50)
4. Yiyecek ve İçecekte Haramlar:
a. İnsan sağlığını tehdit eden her türlü yiyecek ve içecek,
b. Sarhoşluk veren ve aklı gideren her türlü yiyecek, içecek ve uyuşturucu maddeler (sigara dâhil),
c. Leş yiyen yırtıcı hayvanların ve kuşların etleri,
d. Yılan, fare, akrep ve haşerat gibi iğrenç ve tiksinti verici canlıları yemek.
Bu hususta bazı âyet-i kerîmeler:
“Leş, kan, domuz eti; Allah’tan başkası adına boğazlanan, boğulmuş, (taş, ağaç vb. ile) vurulup öldürülmüş; yukarıdan yuvarlanıp ölmüş, boynuzlanıp ölmüş (hayvanlar ile) canavarların yediği hayvanlar -ölmeden yetişip kestikleriniz müstesnâ-; dikili taşlar (putlar) üzerine boğazlanmış hayvanlar ve fal oklarıyla kısmet aramanız size haram kılındı.” (el-Mâide, 3)
5. Giysi ve Süslenmeye Dair Haramlar:
a. Altın ve ipek (erkekler üzerinde takı veya giysi olarak kullanılması haram),
b. Avret bölgelerini açıkta bırakacak şekilde giyinmek,
c. Avret bölgelerini gösterecek şekilde, ince ve şeffaf elbise giymek,
d. Vücudun şeklini ve hatlarını, avret bölgelerini belli edecek şekilde dar elbise giymek,
e. İsraf sayılacak kibir ve gösteriş olarak giyinmek,
f. Kadınların yabancı erkeklerin dikkatlerini çekecek şekilde giyinmesi ve süslenmesi, başı açık dolaşması.
6. Yapılması Haram Fiiller:
a. Ana babaya âsî olmak, akrabayla alâkayı kesmek,
b. Zulüm, haksızlık, eziyet, cinayet ve zinâ,
Kürtaj da bir cinayettir ve haramdır:
“Fakirlik korkusuyla çocuklarınızı öldürmeyin!” (el-En‘âm, 151)
c. Fâiz, kumar, rüşvet ve kul hakkı,
• Zar oyunları oynamak haramdır.
Hadîs-i şerif:
“Zarla oynayan, sanki elini domuz eti ve kanıyla boyamıştır.” (Müslim, Şi’r, 10)
Bir müslümanın malı; rızâsı olmadıkça, bir başkasına helâl olmaz. Yetim malı, vakıf malını gizlice üzerine geçirmek câiz değildir:
“Haksızlıkla yetimlerin mallarını yiyenler şüphesiz karınlarına ancak ateş tıkınmış olurlar; zaten onlar alevlenmiş ateşe gireceklerdir.” (en-Nisâ, 10)
İhtiyacı olmadığı hâlde insanlardan sadaka istemek de caiz değildir.
“–İhtiyacını giderecek kadar bir şeyleri olduğu hâlde insanlardan isteyen, ancak cehennem ateşini çoğaltmak istemiştir.”
“–İstemeyi gerektirmeyecek yeterlilik nedir?’’ diye sorulduğunda Peygamberimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem- şöyle buyurdu:
“–Sabah ve akşam yiyeceği miktardır.” (Ebû Dâvud, Zekât, 27)
d. Dînen haram olan maddelerin ticaretini yapmak,
e. Dînî değerleri hor gören; toplumun ahlâkını bozucu her türlü basın, yayın ve neşriyat faaliyeti,
f. Ölçüde ve tartıda hile ile eksik vererek aldatma, her türlü dalavere ile insanları kandırma,
g. Vazife ve mes’ûliyetlerini ihmal etmek, çalışanların hakkını zamanında vermemek,
h. Kadın-erkek karışık şekilde; oyun, eğlence ve müzik,
ı. Mahremiyete dikkat etmemek, lâubâlî hareketlerden kaçınmamak,
“Zinâya yaklaşmayın! Zira o, bir hayâsızlıktır ve çok kötü bir yoldur.” (el-İsrâ, 32)
Namus iftirası en büyük günahlardandır:
“Namuslu kadınlara zinâ isnâdında bulunup, sonra (bunu ispat için) dört şahit getiremeyenlere seksener sopa vurun ve artık onların şahitliğini hiçbir zaman kabul etmeyin. Onlar tamamen günahkârdırlar.” (en-Nûr, 4)
i. Gönül kırmak, öfkelenmek,
İnsanların evlerine izinsiz girmek haramdır.
“Ey îmân edenler! Kendi evinizden başka evlere, geldiğinizi fark ettirip (izin alıp) ev halkına selâm vermedikçe girmeyin.” (en-Nûr, 27)
Komşu haklarına riâyet etmemek haramdır.
“Ana-babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın komşuya, uzak komşuya, yakın arkadaşa, yolcuya, ellerinizin altında bulunanlara (köle, câriye, hizmetçi ve benzerlerine) iyi davranın!” (en-Nisâ, 36)
“–Allâh’a yemin olsun ki îmân etmiş olmaz!” diye (üç defa) tekrarlayan Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’e;
“–Kim?” diye sorulduğunda;
“–Eziyetinden komşusunun emin olmadığı kimse.” buyurdu. (Buhârî, Edeb, 29)
j. (Kan, hısımlık ve süt bağı sebebiyle) evlenmesi haram olanlar ile evlenmek.
k. Münafık ve fâsıklarla samimî olmak, hoş vakit geçirmelerini sağlamak maksadıyla onlarla oturmak haramdır.
l. Ölünün arkasından dövünerek ağlamak haramdır.
Hadîs-i şerifler:
“Yanaklarına vuran, yakasını paçasını parçalayan ve câhiliyye âdetleri üzere bağırıp çağıran bizden değildir.” (Buhârî, Cenâiz 36)
“Ölü üzerine dövünerek yas tutan kimse; ölmeden önce tevbe etmezse, kıyâmet günü üzerinden katrandan bir gömlek ve uyuzlu bir yelek olduğu hâlde kalkar.” (Müslim, Cenâiz 29)
Yüze vurmak, yüzü dağlamak ve hayvanı ateşle dağlamak haramdır.
m. Müslüman kardeşiyle küs ve dargın olmak
“Müslümanın mü’min kardeşlerine üç günden fazla küsmesi helâl olmaz.” (Buhârî, Edeb 57)
(Bu bilgileri, kısmen Prof. Dr. İbrahim Kâfî DÖNMEZ Hocamızın İslâm, İnanç, İbâdet Günlük Yaşayış Ansiklopedisinin II. cildi, 686. Sayfasından itibaren Haramlar bölümünden kısmen başka kaynaklardan hulâsa ederek aktardık.)
Önemli bir hâtıra anlatalım:
40 sene kadar önce Gaziantep’te; girişimci, cevval, mûcit; bu hâlleri ile ünlü birisi vardı:
Ömer KÖYLÜOĞLU…
Bir yenilik ortaya çıkarsa ilk olarak bu muhterem yapardı. İsmen bilirdim ama şahsen bilmezdim.
Bir gün İstanbul’dan Gaziantep’e gidiyordum, hava muhalefeti yüzünden uçak Gaziantep’e inemedi, bizi Adana’ya indirdi. Uçaktan inince Gaziantep’e nasıl gideceğiz çare ararken birisi birleşip bir taksi tutalım dedi. Ben de iştirak ettim. 3 kişi bir taksi ile anlaştık, bir kişi öne iki kişi arkaya bindik yola devam ettik.
“–Birbirimizi tanımıyoruz, tanışalım.” dedik. Kendimi tanıttım, yanımda oturan kişi;
“–Ben Ömer KÖYLÜOĞLU…” dedi.
İsmen tanıdığım bu zât memleketinde tanınan, takdir edilen, varlıklı biriydi.
Hâl hatır sordum, işlerini sordum;
“–Nasıl gidiyor?” deyince;
“–Hiç sorma iflâs ettim, her şeyi sattım, borçları ödemeye çalışıyorum.” dedi.
Sukut-ı hayale uğramıştım.
“–Hayırdır inşâallah, niye?” diye sordum:
Nedâmet içinde şöyle dedi:
“–Niye olsun?!
Sen kalk % 99’u müslüman olan ülkede Allâh’ın yasakladığı şarabın fabrikasını kur! Bu bana az bile! Haram bulaşınca diğer mallarımı da aldı götürdü.”
Bu sözleri kulaklarımla duydum, pişmanlık duyuyordu, hatasını itiraf ediyordu, sustuk.
Mevlâ’m haram işlerden bizleri uzak eylesin! Harama el uzatanlardan, haram kazanç elde etmek için uğraşanlardan etmesin! Âmîn…