Yeni İlmî Araştırmaların Işığında SAĞ TARAFA YATMANIN HİKMETLERİ
YAZAR : Ömer Sami HIDIR samihidir@gmail.com
Âlemlere rahmet Efendimiz; bize her zaman şifâ kapısı…
Bizler de her noktada O’nu rehber edinmeliyiz. Konuşurken seçtiğimiz kelimelerden, kaş-göz işaretlerimize, yürüme şeklimizden, yatağa nasıl yatacağımıza kadar her husus ilâhî emirlerle tanzim edilmiş. Bu noktada Efendimiz’in her ikazı bizim için altın kıymetinde.
Berâ bin Âzib -radıyallâhu anh-‘ten rivâyet edildiğine göre Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz, hadîs-i şeriflerinin bir kısmında şöyle buyuruyor:
“Yatacağın zaman önce namaz abdesti gibi abdest al, sonra sağ tarafına uzanıp yat. Daha sonra da şöyle duâ et:
اَللّٰهُمَّ أَسْلَمْتُ نَفْس۪ى إِلَيْكَ
وَوَجَّهْتُ وَجْه۪ى اِلَيْكَ وَفَوَّضْتُ أَمْر۪ى اِلَيْكَ وَاَلْجَأْتُ ظَهْر۪ى اِلَيْكَ،
رَغْبَةً وَرَهْبَةً اِلَيْكَ، لَا مَلْجَأَ وَلَا مَنْجَا مِنْكَ اِلَّا اِلَيْكَ. اٰمَنْتُ بِكِتَابِكَ الَّذ۪ى أَنْزَلْتَ وَنَبِيِّكَ الَّذ۪ى أَرْسَلْتَ.
«“Ey Rabbim, bütün varlığımı Sana teslim ettim, işimin tasarrufunu Sana havale ettim, yönelişim Sanadır, korkum da ancak Sen’dendir, Sen’in azâbından kaçıp sığınılacak ancak yine Sen’in rahmetindir. İndirdiğin kitabına ve gönderdiğin Rasûlüne îmân ettim ey Rabbim!”
Eğer bu şekilde hareket edip o gece ölürsen, müslüman olarak ölmüş olursun. Öyle ise son sözlerin bunlar olsun.” (Buharî, Deavât, 7; Müslim, Zikir, 56.)
Peygamberimiz sadece tavsiye etmekle kalmıyor, bizzat uygulamasını yaptırıyor ve ikaz da ediyordu:
Suffe ashâbından Tıhfe el-Gıfârî -radıyallâhu anhümâ- anlatıyor:
“Bir ara ben mescidde yüzükoyun yatmıştım. Baktım ki birisi beni ayağıyla kımıldatıyor ve;
«Bu, Allah’ın kızgınlığına sebep olan bir yatış tarzıdır.» diyor. Bir de ne göreyim, o Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- değil mi!” (Ebû Dâvûd, Edeb, 95; Ayrıca bkz. Tirmizî, Edeb, 21)
Bilindiği üzere yüz ve göğsümüz bizim en kıymetli iki organımız; bunları -Allâh’a secde dışında- yere koymak uygun değil, ayrıca yüz üstü yatmak cehennemliklerin yatış tarzı olarak nitelendirilmiş.1
Efendimiz; gecenin az bir kısmında uyur, sonra kalkıp geceyi ibâdet ile geçirirdi. Uyku için yatağa gittiği zaman ise, sünneti her zaman sağ tarafına yatmaktı.
Kur’ân-ı Kerim’de de yatışın yanlar üzerine olması gerektiği telkin yoluyla bildirilmiştir:
“…Ayaktayken, otururken ve yanlarınız üzerindeyken Allâh’ı zikredin…” (en-Nisâ, 103)
“(Mü’minlerin) yanları yataklardan uzaklaşır, (gece teheccüd namazı kılmak için yanlarını yataklardan ayırıp kalkarlar)…” (es-Secde, 15)
Bu husus günümüzün teknolojisi ile incelendiği zaman yeni hikmetler anlaşılmakta.
Bu yıl Amerika’daki bir üniversitede2 yapılan bir araştırmaya göre yanımız üzerine yatmanın sağlığımız üzerinde çok mühim ve hayatî faydaları var.
Araştırma neticelerine göre;
Beynimiz biz uyanık olduğumuz zamanlarda amloid ve tau proteni denilen zehirli iki madde üretmekte. Bu maddeler beyin sıvısına bırakılmakta, biz uykuya daldığımız esnada bu zehirli maddeler de bulunduğu yerden atılmakta.
Araştırmacılardan Hedok Lee ve arkadaşları; MRI (Magnetic Resonance Imaging) cihazı kullanarak yapılan görüntüleme sonucunda, sinir sisteminin merkezi olan beyinde oluşan atıkların ve zararlı kimyevî maddelerin atılabilmesi için, beyinde karmaşık bir sistemin mevcut olduğunu keşfettiler.
Araştırmalar neticesinde beynin bu sistem ile toksik maddeleri temizlemesi, vücudun yan tarafı üzerine yatması ile daha kolay ve verimli olmakta.
Yüzüstü ve sırt üstü yatışta ise bu verim kaybolup alzheimer ve parkinson gibi hastalıkların oluşmasına zemin oluşmakta.3
Asırlardır sünnete uygun yatan mü’minlerin istifade ettiği bir şifâ reçetesi!..
Yanımız üzerine yatmaya ilâveten sağ tarafa yatmanın ayrı bir hikmeti daha var.
Vücuda kan pompalayan kalbimiz göğsümüzün sol tarafında bulunuyor ve bu tarafa yatıldığında, diğer iç organlarımızın baskısı altında kalıyor. Normal şartlarda kalp atış hızı azalması gerekirken, bu baskı sebebiyle çalışması güçleşiyor ve dengesi bozuluyor. Bu da dinlenmeden kalkmamıza ve gün boyu yorgunluğa sebep oluyor.
Midemiz de sağ tarafta olduğu için, çok yiyen bir insan, sindirimle meşgul midenin, yani sağının üzerine yatmakta zorlanır ve soluna döner. Bu sebeple sol tarafına yatışa «kral veya zengin yatışı» demişler.
Bu da midenin üçte birinden fazlasını doldurmama noktasındaki nebevî ikazı (Tirmizî, Zühd, 47) hatırlatmakta.
Biz âciz kullar, sünnet-i seniyyeleri îfâ etmek için o husustaki bütün hikmetleri bilmekten âciziz. Hikmetleri hiç bilmesek de Efendimiz’e ittibâ edeceğiz. Fakat zaman, ilim ve tekniğin emeklemeleriyle mûcizeleri tazeliyor, bizim de îmânımıza ayrı bir destek, hadislere dil uzatanlara karşı da kalbimize yeni bir tatmin duygusu veriyor.
Elhamdülillâh!..
Rabbimiz bizleri bir ömür sünneti seniyyeye tâbî olan kullardan eylesin. Âmîn…
_______________
1. M. Yaşar KANDEMİR, İ. Lütfi ÇAKAN, Raşit KÜÇÜK, Riyâzu’s-Sâlihîn Tercümesi ve Şerhi, c, 4, 816 ve 819. hadisler.
2. Stony Brook University, New York.
3 http://neurosciencenews.com/lateral-sleep-position-neurology-2363/
http://www.jneurosci.org/content/35/31/11034