DİNİMİ TERK ETMEM!

Handenur YÜKSEL

Fatih Sultan Mehmed’in üçüncü oğlu olan Şehzade Cem, 23 Aralık 1459’da Edirne’de doğdu. Babasının vefatından sonra tahtta hak iddia eden Şehzade Cem, vali bulunduğu Konya’dan topladığı orduyla Bursa’yı aldı. Ancak ağabeyi II. Bâyezid’le yaptığı savaşı kaybederek Mısır’a kaçtı. Daha sonra yeniden Anadolu’ya geçen Cem Sultan, ikinci teşebbüsünde de başarılı olamayınca Rodos’a sığındı. Şövalyeler tarafından Roma’ya götürülen talihsiz şehzade, çeşitli siyasî oyunlara âlet edilerek üç yıl orada tutuldu. Bir süre Fransa’ya da götürülen Cem Sultan, sonradan İtalya’ya geri getirilerek, ölümüne kadar papaya esir oldu. 25 Şubat 1495’te papa tarafından zehirlenen talihsiz şehzadenin cesedi Bursa Muradiye Camii hazîresine gömüldü.
***
Papa, bir sohbet sırasında Cem Sultan’a;
“–Eğer İslâmiyet’i bırakıp Hıristiyanlığı kabul ederseniz, sizi Osmanlı tahtına oturturuz.” dedi.
Cem Sultan, papaya şu tarihî cevabı verdi:
“–Bana Osmanlı tahtını değil, dünya imparatorluğunun tahtını dahî verebileceğinizi bilsem, yine de dinimi terk etmem!”

BİR SÖZÜ BİN DİNARA!
28 Ağustos 1609’da dünyaya gelen Sultan IV. Murad, on bir yaşında tahta çıktı. Yaşının küçüklüğü sebebiyle devleti uzun süre annesi Kösem Sultan’la Sadrazam, birlikte yönettiler. 1635’te Revan Seferi’ne çıkan padişah, üç yıl sonra da Bağdat’a sefer düzenleyerek bu şehri İranlılardan geri aldı.
Sultan IV. Murad, gerek idaresi, gerek cesaretiyle Osmanlı sultanları arasında önemli bir yere sahiptir. Uzun boylu, geniş omuzlu, çok kuvvetliydi. Kılıç, ok, harbe ve gürz gibi silâhları büyük bir maharetle kullanırdı. Topkapı Sarayı avlusunda, İran’a yaptığı iki seferin adını taşıyan Bağdat ve Revan köşklerini inşa ettirdi. 9 Şubat 1640’ta vefat eden Sultan IV. Murad, Sultanahmet’te bulunan Sultan I. Ahmed Türbesi’ne defnedildi.
***
Sultan IV. Murad, Bağdat Seferi’ne çıkmadan önce, devrinin ilimde, irfanda, siyasette ve sanatta kalburüstü sınıfını huzuruna çağırarak gönüllerini hoş eylemek istemişti. Davet edilenler arasında devrin meşhur hattatı Tokatlı İmam Mehmed Efendi de bulunuyordu. Sohbetin sonunda padişah, Mehmed Efendi’ye, Bağdat Seferi’nden dönünceye kadar bir Kur’ân-ı Kerim yazmasını emretti. Mehmed Efendi;
“–Kulunuz bu bazara girmem. Bahasını tayin buyurun ki, teşrifinize dek hem dua, hem de şevk ile resîde-i intihâ olur inşâallâhu Teâla.” karşılığını verdi. Esasen bu karşılık sultanın öfkesini celbedebilirdi. Fakat hünkâr büyük bir sükûnet içinde sordu:
“–Matlûbun ne miktardır?”
“–Bin kuruştan aşağı yazamam!”
Sultan IV. Murad:
“–Bin kuruş yerine bin altın verilsin!”
Hattat, gördüğü ihsandan memnundu. Sultan, Bağdat Seferi’ne çıkarken, İmam Mehmed Efendi, göz nûrunu yakıt ettiği kandillerinin yanına döndü.
Aradan iki sene geçmişti. Bir gün sultan, Bağdat Fâtihi olarak avdet etti. Kendisini tebrik için huzura çıkanlar arasında Mehmed Efendi de vardı. Padişah onu görür görmez Kur’ân-ı Kerîm’i sordu. Sanatkâr, onu kendi elleriyle hünkâra takdim etti. Kendisi de iyi bir hattat olan sultan, eseri titizlikle inceledikten sonra;
“İmam Efendi, bu mushafın âhiri evvelinden daha güzel olmuş, niçin mutâbık olmamış?” diye sordu. Hattat şöyle karşılık verdi:
“–Evâili, feth-i Bağdat endişesiyle; evâhiri, fetih sevinci ve size kavuşma hayaliyle yazıldı.”
Bu cevap sultanın çok hoşuna gitti. Hattata bin altın daha ihsan edilmesini emretti. O zaman bu olay için;
«Satılık bir sözü bin dinara» diye tarih düşürülmüştü. (Sultan IV. Murad’ın Kur’ân’ı Kerîm’ine ve bir sözüne 1000’er altın verdiği hattat, K. Çığ, Tarih Dünyası, 1983, s. 3.)

ÖLÜRSEM ŞEHİD OLURUM!
Sultan II. Abdülhamid, 21 Eylül 1842’de doğdu. Babası Sultan Abdülmecid’dir. Annesini 11 yaşında kaybetti. Zeki, fakat fikir ve kanaatlerini dışa vurmayan bir karakter yapısına sahipti. 23 Temmuz 1908’de II. Meşrutiyeti ilân etti. Otuz üç yıl süren hükümdarlığı sonunda, 26 Nisan 1909’da, içinde Avrupa devletlerinin parmağı olan bir darbe ile tahttan indirildi, Selanik’te bulunan Alâtini Köşkü’ne hapsedildi. Balkanlar’ın işgali üzerine, İstanbul’a getirilerek Beylerbeyi Sarayı’na konuldu. 10 Şubat 1918’de vefat eden Sultan II. Abdülhamid, Dîvanyolu’nda bulunan Sultan II. Mahmud Türbesi’ne defnolundu. Vatansever, dindar ve hayırseverdi; izzet, vakar, haysiyet ve namus sahibi bir hükümdardı.
***
Balkan Harbi sırasında, düşmanın Selânik’e yaklaşması üzerine, İttihatçılar tarafından sultanın İstanbul’a nakledilmesine karar verildi. Kendisine gazete verilmeyen Sultan Abdülhamid, Balkan Devletleri’nin ittifakını duymamıştı. Selânik’ten ayrılmak istemeyen sultana, düşmanın şehre yaklaştığı anlatılınca;
“Ben de bir silâh alır, askerle birlikte memleketimi müdafaa ederim; ölürsem şehid olurum!” diye cevap verdi.

NE ZAMAN BOŞ BULURSAM!
Tıp tarihçisi, folklorcu, koleksiyoncu, kütüphaneci, arşivci, Türk süsleme sanatçısı, minyatürcü, hattat, müzehhip, kısacası hezarfen bir ilim adamı olan Prof. Dr. Süheyl ÜNVER, bundan 23 sene önce bu ay, 14 Şubat 1986’da İstanbul’da vefat etti. Kültür hayatımıza sayısız hizmetleri bulunan Prof. Ünver, Türk Tıp Tarihi Kurumu’nda otuz sekiz yıl genel sekreter ve başkan olarak görev yaptı.
***
Bir gün Süheyl ÜNVER Hoca, sık sık ziyaretine gittiği Süleymaniye Kütüphanesi Müdürü Muammer ÜLKER’e uğradı. Selâm verip, biraz soluklandıktan sonra şöyle dedi:
“–Yolda kime rastladım biliyor musunuz?”
“–Kime hocam?”
“–Azrâil’e rastladım!”
Muammer ÜLKER şaşırmıştı. Hoca devam etti;
“–Ona, beni ne zaman alacaksınız?” diye sordum.
“–Peki, ne cevap verdi hocam?”
“–«Ne zaman boş bulursam o zaman alırım.» dedi. İşte ben de bu yüzden, hep kütüphaneleri geziyor; çalışıyor, çalışıyorum. Asla boş zaman bırakmamaya itina ediyorum!”
İKİ GÜN SONRA ALIRIM!
1882’de Trabzon’da doğan hiciv ustası şair Halil Nihad BOZTEPE, orta öğrenimini Trabzon Askerî Rüştiyesi ve İdâdîsi’nde tamamladıktan sonra Fransız Mektebinde Türkçe öğretmeni olarak göreve başladı. Bu arada Düyûn-i Umûmiye’de memurluk yaptı. 1927’de Gümüşhane, 1931’de Trabzon mebusu olarak meclise girdi. 1949 yılında İstanbul’da vefat eden Boztepe, kibar ve yardımsever bir kişiliğe sahipti. Halil Nihad, dîvan şairlerine yazdığı hiciv tarafı ağır basan nazîrelerle tanınır. Eserlerini, Sihâm-ı İlhâm, Âyine-i Devran, Ağaç Kasîdesi isimleri altında kitaplaştırmıştır.
***
Halil Nihad Bey, bir ayakkabı mağazasına girerek, ayağına uygun bir ayakkabı almak ister. Fakat beğendiği ayakkabının ayağını sıkması üzerine satıcıya şöyle sorar:
“–Bunlar çok sıkıyor, başkası yok mu?” Kunduracı:
“–Yok, ama bunlar tam size göre; iki gün sonra açılır, rahat edersiniz.”
Boztepe’nin muzipliği tutar:
“–Öyleyse iki gün sonra alırım.”