VÜCUDU ISITAN GIDÂLAR
Uzm. Dr. Abdurrahman SARMIŞ asarmis@gmail.com
Şubat ayının başında yaşadığımız son asrın belki en büyük âfeti sebebiyle hepimiz çok mahzun olduk, çaresizliği ve kardeşlerimizin yaşadığı soğuğu hissettik. Kışın en soğuk zamanlarında bu hâdisenin vukû bulması, âfetin zorluğunu daha da artırdı. Bu ayki makalemizde, yazı dizimize ara verip;
“Soğuk havada hangi gıdâlar ile vücudun ısısı artabilir?” konusu üzerinde durmaya çalışacağız.
Tükettiğimiz gıdâlar bedendeki çeşitli faaliyetlere tesir ederek vücut ısısının artmasına vesile olabilir. Genel olarak sindirilmesi uzun süren gıdâlar bu işi yapmaktadır. Gıdânın metabolize edilip yani sindirilip içindeki gıdâ değerlerine ayrılması sırasında, vücudun ısınmasına termogenezis denmektedir. Sıhhatli yağ, protein ve şeker ihtivâ eden gıdâlar tercih edilmelidir.
MUZ
B vitamini ve magnezyum açısından zengin olan muz, troid ve böbrek üstü bezlerinin düzgün çalışmasına katkıda bulunabilir. Çünkü bu bezler, vücudun ısısını düzenlemeye yardımcı olur. Muz, ayrıca ruh hâlinin daha iyi olmasına da katkı sağlayabilir.
ZENCEFİL ÇAYI
Sıcak zencefil çayı, soğuk günlerde daha sıcak hissetmeye yardımcı olabilir. Hem sindirime yardımcı olur hem de terletici olabilir. Vücudu sıcak tutmak için, zencefil çayı en sağlıklı tavsiyelerden biridir. Zencefille beraber, tarçın, havlıcan, karabiber ve diğer baharatları da vücut ısısını artıran gıdâlar arasında zikredebiliriz.
BEYAZ YULAF
Yulaf ihtivâ eden gıdâlar da vücut ısısını artırabilir. Yulaf, zengin tahıl ve lif kaynağı olarak sağlıklı bir tercih olabilir.
KIRMIZI ET
Dana ve kuzu eti gibi kırmızı et, zengin demir kaynağı olarak hücrelere daha fazla oksijen gitmesine yardımcı olabilir. Ayrıca B12 vitamini açısından da zengindir. Demir ve B12 vitamini eksikliğinde eller ve ayaklarda üşüme görülebilmektedir.
KÖK SEBZELER
Tatlı patates, soğan, turp, zencefil, pancar, sarımsak ve rezene gibi sebzeler de sindirim (yani bağırsakta kalış) süresi uzadığı için vücudu ısıtır. Tatlı patates A, C vitamini ve potasyum açısından zengindir. Ayrıca, araştırmalara göre tatlı patates göz sağlığı için de faydalıdır.1
BAL KABAĞI
Soğuk havada bal kabağı da faydalı olabilir. Yoğun vitamin, mineral ve lif kaynağı olan bal kabağı, bağışıklık sistemine de destek olabilir.
BOL SU
İçilen su, kan dolaşımına katkı sağlayarak daha sıcak hissetmeye yardımcı olabilir. Dehidratasyon dediğimiz ciddî susuzluk durumunda, soğuk havada hipotermi tehlikesi daha da artar. Araştırmalara göre; soğuk havada susuzluk hissi daha az olduğu için, insanlar kışın yeterli su içemiyorlar. Bu yüzden imkân varsa, yanımızda bir şişe su bulundurmak hatırlatıcı olabilir.
ALKOLDEN UZAK DURULMALI
Gayr-i müslim dünyasında; yanlış ve nefsânî bir anlayış olarak, viski denen içki türünün vücuda sıcaklık verdiği zannedilmekte. Hâlbuki bütün alkol türleri; tam tersine bedenin çekirdek ısısını düşürmektedir. Başta sıcak hissedilse de zamanla ısı daha da düşer ve hattâ titreme kabiliyeti bozulduğu için, diğer kişiler hipotermiyi anlamakta zorlanabilir. Bu yüzden, zaten haram olan alkolden şiddetle uzak durulmalıdır.2
KAHVE
Bir fincan kahve; ihtivâ ettiği kafein ile vücut ısısını artırabilir. Soğuk kahveler daha fazla kafein ihtivâ etse dahî, sıcak bir kahveden de müstefîd olunabilir.
ÂFET SONRASI TAVSİYELER
Yaşadığımız büyük âfet sonrası; depreme dirençli şehirler, alınması gerekli tedbirler vesâir mevzularda, uzmanlarca ciddî tavsiyeler verilmekte. İnşâallah bizler de üzerimize düşeni yapıp; riskli yapılarda yaşıyorsak, en kısa sürede sağlam binalara geçeriz. Yaşadığımız bu büyük acıdan sonra, sıhhatimiz açısından da dikkat etmemiz gereken birkaç hususu belirtmek isteriz:
1. Stres yönetimi
Stres ve öfke yönetimi, hem beden hem ruh sıhhatimiz için çok önemli bir mevzudur. Uzun ve ağır süren stres sonucunda; kalp krizi, inme ve ölümlü trafik kazalarında maalesef artışlar görmekteyiz. Bu yüzden; sükûnetimizi muhafaza etmeli, tahriklere kapılmamalı, âyet-i kerîmede de buyurulduğu gibi; «Allâh’ı zikrederek» (Bkz. er-Ra‘d, 13/28) kalplerimizi sakinleştirmeliyiz. Eceli gelmeyen hiç kimsenin ölmeyeceğine inanarak, her an ölecekmiş gibi hazırlık yapmalıyız. Gerekli tedbirlerimizi alıp tevekkül etmeliyiz.
2. Ekran bağımlılığı
Bu ve benzeri krizler sonrası, sürekli haber almak için ekran başında geçirilen zamanlar daha da artmaktadır. Bu konuda da irademize sahip olmazsak, göz ve ruh sağlığımızda ciddî problemler yaşayabiliriz.
3. Uyku düzeni
Sıhhatli bir dinlenme, gün içindeki ruh hâlimizi oldukça etkilemektedir. Geç vakitlere kadar ekran başında, iç karartıcı haberlerle zamanımızı hebâ ederek karamsarlığa kapılmak, bizim için hiç iyi olmayacaktır. Mümkün mertebe erken istirahat edip erken kalkmak, sıhhatimiz için daha hayırlı olacaktır.
Bu zor günleri; kardeşliğimize sahip çıkarak, gerekli ibretleri alarak tez zamanda atlatmamız niyâzıyla.
Cenâb-ı Hak afiyet ve sıhhat üzere dâim eylesin!..
_______________________
1 https://www.bbcgoodfood.com/howto/guide/health-benefits-sweet-potato
2 https://www.hvrxsolutions.com/nutritious-foods-keep-warm-cold-weather/