دینی خدمتلر

11 Şubat 2023

‏دینی خدمتلر

مصطفى عاصم كوچوك ‏آشجى

‏سكسان ‏أوڭجەسی ، أولكەمزدە آنارشی ‏واردی . ‏ایدەئولوژیك چكیشمەدە ، ‏صولجیلر ‏زمان ‏زمان ‏مقدساتجی ‏صاغجی معارضلرینە ‏شویلە دیرلرمش :

– سزڭ ألڭزدەكی ‏فرصت بزدە اولسەیدی ، بز شمدی یە ‏دوریمی گرچكلشدیرمشدك !

– نەیمش او ‏فرصت ؟

– ‏سز اون بیڭلرجە جامعدە ، هر ‏هفتە ‏و گوندە بش ‏دفعە ‏میلیونلرجە انسانە خطاب ایتمە شانسنە ‏صاحبسڭز . ‏فقط ‏یازیق ‏كە بو امكانی ‏هیچ ‏ویریملی قوللانامییورسڭز . آه بزم المزە كچەجكدی ‏كە !

بو دگرلندیرمەدە ‏خطالی ‏نقطەلر ‏وار . ‏فقط حقیقةً أولكەمزڭ ‏اڭ ‏قیلجال طمارنە قدر اوزانمش بو ‏دیوآسا تشكیلات ، بر ‏دوریم ‏یاپمق ‏ایچون دگل ‏البتە ، لكن خلقمزی ارشاد ‏ایتمك ، داها ایی یە ، داها گوزلە ، حق ڭ رضاسنە داها موافق اولانە ‏طوغری ‏یوڭلندیرمك آدینە داها ‏ویریملی اولابیلیر میدی ؟

یاپدیغی ایشی ‏اڭ ‏ایی شكلدە ‏و ‏الله ی گورییور ‏گبی ، ‏الله ڭ ‏كندینی گوردیگی ادراكی ‏ایچندە ‏یاپمق موضوعی اسلام ڭ چوق دگر ویردیگی بر خصوص . بو معنادە مفتیلریمز ، ‏واعظلریمز ، اماملریمز ، مؤذنلریمز ، قرآن قورصی ‏أوگرتیجیلریمز ‏و بو ‏وظیفەلری ‏فخری اولارق یاپان ‏سیویل ‏طوپلوم قورولوشی چالیشانلریمز یشمزی مكملاً یاپابیلسەك حقیقةً ، ‏نەلر اولمازدی !

بام باشقە بر ‏طابلویە ‏گچەلم :

‏دیانت ایشلری باشقانلغی إدارەجیلری چشیدلی ‏تماسلر ‏ایچون ؛ ‏پاكستان ، ‏افغانستان ‏گبی ‏أولكەلرە گیدنجە گورورلر ‏كە ، اورادە ‏تام معناسیلە بو ‏طرز بر ‏مؤسسەنڭ بولونمەمەسی ، ‏بویوك بولونمەلرە ، ‏تفرقەیە ‏و ‏نظامسزلقلرە ‏یول آچمش .

أولكەمزدە ‏پارالل دولت قوراجق قدر گوچلنن فتونڭ ، بو گوجنی ‏درسخانە ‏ساحەسندە ‏نرەدەیسە ‏تكللشمسندن آلدیغنی خاطرلایابیلیرز . بو ‏یاپینڭ ضربە ‏تشبثیلە گرچك ‏یوزنی ‏اییجە گوسترمەسینڭ آردندن ، ‏دیانت قادرولرینڭ ‏طوپلومدە داها اقتیف بر ‏وظیفە أوستلنمەلری موضوع بحث اولدی .

‏وظیفەیی ‏سادەجە ‏دین خدمتلیلرینە ‏تخصیص ‏ایتمك دە ‏طوغری دگل . چونكە ‏امر بالمعروفی دینمز هركسە أمر ایتمش .

‏دیگر ‏طرفدن اصول ‏و اسلوب بیلمەینلرڭ بالطەیی ‏طاشە وورمە ‏احتمالندن ‏طولایی ؛ ایشی ‏اهلینە بیراقمق ‏گبی ‏حقلی بر ‏گركجەیلە ، ‏ینە باشە دونییورز . آما بو ‏گیت گیدە ‏كندینی دە چوزن بر بیلمەجە . مقناطیس ‏گبی ، ‏تماس قوردقلریڭزی بر ‏نبذە مقناطیسلاشدیررسەڭز چكیم گوجی آرتار ‏و اصول – ‏اركان بیلمەینلری دە دائرەسی ایچنە آلیر .

صاتاشمەلر .

‏صوڭ ‏زمانلردە ‏دیانتڭ بودجەسنە ، إماملرڭ ‏نە أورَتدیگنە دائر ‏صوسیال مدیەدە آغیر صاتاشمەلر اولویور . بونلر ‏گنللكلە ‏اڭ باشدە ذكر ایتدیگمز ؛ جامعلە ، جماعتلە ، اماملە ‏پروبلملی ‏كسیملردن گلییور . ‏دینی آفیون گورن ، ‏كندی ‏ایدەئولوژیلرینە ‏مانع صایان ‏كسیملر .

‏حالبوكە اشارت ایتدیگمز ‏أوزرە ، دینی خدمتلرڭ بر نظام ‏ایچندە یورومەسی ‏ایچون أودەنن بدل ، ‏نظامسزلغڭ ‏یول آچابیلەجگی ‏قارغاشە قارشیسندە بر ‏هیچدر .

آیریجە دینی خدمتلرڭ كوچومسنمەسی ، ‏راسیونل بر ‏یاقلاشیملە باقیلدیغندە بیلە ‏طوغری دگلدر .

‏أورَتیم ، ‏سادەجە مادیاتلە أولچولمز . خدمت دە أورەتیلیر . خدمت ؛ مشخص شكلدە اورتەیە قونامییور ‏دیە ، ‏یوق عد ایدیلمەملیدر .

بوگون إماملر ‏حقندە ، ‏یاشلیلری ‏یاتیروب قالدیردقلری ‏گبی كوچومسەییجی ‏افادەلر سویلنیر . ‏حالبوكە ‏گلیشن ‏طبی امكانلرلە ؛ ‏گیت گیدە ‏یاشلانان ‏دنیادە ، ‏اختیارلرلە ‏ایلگیلنمك مهم بر ‏احتیاج حالنە گلمكدەدر . ‏یعنی إماملغڭ ‏اڭ بسیط گورولن ایشی بیلە مهم بر ‏وظیفەنڭ ‏اداسیدر .

دینمزدە جامعنڭ چوق فونقسییونلی بر ‏یاپیسی ‏واردر .

جامع ‏سوركلی بر ‏یایغین ‏اگیتیم ‏مؤسسەسیدر . ‏یاز قورصلری ، ‏وعظ ، ارشاد ، ‏سمینر وسائره…

هر جامع ‏كندی چاپندە بر ‏كتبخانەدر .

‏صوسیاللشمە آلانیدر . چوغی جامع ، آولوسیلە گوزل بر ‏یشیل آلاندر .

جامع ‏‏تووالت ‏و آبدستلكلرینڭ ، خلق ‏تمیزلگندەكی رولی اصلا كوچومسنەمز .

طوغوم ، اولوم ، بایرام ، ‏قندیل ، رمضان ، عسكر اوغورلامەسی ، دوگون – درنك . ‏هپسیندە بر ‏خیر دعا ، بر رهبرلك ، بر ‏تبریك ، بر ‏تعزیە ‏وظیفەسی ‏واردر ‏دین خدمتلیسنڭ .

منفی ‏یوروملرە توك ‏دیكن بر باشقە ‏یوروم دە حافظلغی هدف آلدی . حافظ یتیشدیرمەنڭ آصالاق ‏یتیشدیرمك ‏دیمك اولدیغنی ، بو ‏اگیتیمە یوڭَلَنلرڭ آرتیق باشقە بر ‏شئ أورَتەمەیەجگنی سویلەین ‏كیشی ‏ایسە بر ‏غزتەجی ‏ایدی . بو ‏كیشینڭ ، اولوسالجی بر ‏غزتەنڭ ‏ادارەجیسی اولماسی داها دە ‏أوزوجی .

‏حافظلق یاپمەنڭ بر كیشییی آرتیق باشقە بر ‏ایش یاپاماز ‏حالە گتیردیگی ادعاسی ، ‏بتونیلە جهالت . ‏اسكیدن ‏حافظلق ، اورتە اوقول ‏ییللرندە ۲ – ۳ ‏سنە آرا ‏ویرمكلە ‏یاپیلیردی . بوگون ‏ایسە ‏حافظلق ، اوقول ‏ایلە برابر یوروتولویور . هر ‏ایكی ‏یاپیدە دە حافظلغی باشارمش ‏ذهنلر ، هم معنوی هم مادی بر آچیلیم ‏ایلە آرادەكی ‏فرقلری ‏قولایجە قاپاتابیلییور . ‏غزتەجینڭ ‏لافنە باقسەڭز ؛ ‏حافظلق یاپیلان ‏یاشلردە ، ‏دیگر هركسڭ خاریل خاریل مسلك قازاندیغنی ظن ایدەجكسڭز . ‏حالبوكە مسلك ایدینمە ‏لیسە ‏و یوكسك اوقول ‏ییللرندە گرچكلشییور .

علم ، عرفان ، ‏صنعت ، ‏سیاست ، ‏طب ، ‏تكنولوژی ‏و إعمالاتە ‏وارنجەیە قدر حافظلرڭ اولمادیغی ‏ساحە ‏یوق .

حتی بو طوروم ؛ « چوق دە ایستەنن بر ‏شئ می ؟ » ‏دیە دوشونمەیە بیلە ‏ایتییور . چونكە ‏یوقاریدە دە ‏إفادە ایتدیگمز ‏أوزرە ، اصلندە حافظلرڭ ‏كندی برانشلری ‏ایچندە قالمەلری ، ‏طوپلومڭ ‏احتیاجلری ‏و دینی خدمتلرڭ ‏استقبالی ‏ایچون داها ‏الزم .

۲٨ شباط دە إمام خطيبلرڭ اورتە قسملری قپاتیلمش ، ‏لیسە مأذونلرینە دە قات صایی ‏ظلمی گلمشدی . بو ‏سببلە بو اوقوللردە ‏اركك ‏أوگرنجی ‏صاییسی ‏گیت گیدە آزالدی . بو إلهیاتە دە ‏یانسیدی . ‏طولاییسیلە إمام خطيب لیسەسى مسلك ‏أوگرتمنلرینڭ ‏اركك – ‏قادین نسبتلری دە آلت أوست اولدی . ‏قیصەجە ، بوگون چوق ‏صاییدە ‏اركك إمام خطيب لیسەسى ‏أوگرتمنينە ‏إحتیاج ‏وار . ‏فقط ‏نەدنسە بوڭا ‏یوڭلیك چالیشمە ‏پك آز .

انسان ‏فانی… خدمت ‏عمری داها دە ‏قیصە .‏ ‏امكلیلكدە ‏یاشه طاقیلانلر طارتیشمەلرینی بر ‏طرفە بیراقالم ، ٦٥ ‏یاشندن ‏صوڭرە انسانلر ایستەسەلر بیلە ‏وظیفەیی ‏رسمًا سوردیرەمییور ، ‏امكلی ایدیلییورلر . ‏طولاییسیلە ، ‏سادەجە ‏وفات ایدن ‏و ‏امكلی اولانلرڭ ‏یرینی آلماسی ‏ایچون دخی انسان یتیشدیرمەیە دوام ایتملیسڭز .

قالدی ‏كە ، دینی خدمتلری ‏گركسز گورنلرڭ ‏لافنە باقوب بو ‏ساحەدە گرگندن ‏فضلە انسان یتیشدیریلدیگی ‏ذهابنە اصلا قاپیلماملییز . ‏أُولكە نفوسنە بر بولەلم باقالم ‏نە چیقییور ؟

بر باشقە ‏نقطە :

اورتەلامە بر حافظڭ ‏یتیشدیگی ‏سورە قدر اولماسە دە ، اصلندە هر مسلمانڭ دوزگون بر نماز عبادتی ‏ایچون ، بر ‏ییل قرآن ‏اگیتیمی آلماسی ‏لازمدر . ‏ینە بو ‏سورە ‏ایچندە ‏علم حالینی ، ‏سیر ‏نبی وسائرەيى أوگرنەجك ، دوامنی ‏كندی امكانلریلە گلیشدیرەبیلەجكدر . ‏یعنی او ‏غزتەجینڭ ‏یاقیندیغی ‏حافظلق قورصلری ، یتیشدیردیگی حافظلردن چوق داها ‏فضلە ‏صاییدە ، دوزگون بر قرآن ‏اگیتیمی آلمش ‏كیشی یتیشدیریر . آلینان ‏طلبەنڭ بر قسمی قرآن ‏اگیتیمندن ، ‏ضُحى – ناس ، یاسین – تبارك ‏گبی ‏ازبرلر یاپدقدن ‏صوڭرە حافظلغە ‏سچیلمەیوب ‏یولنە دوام ‏ایدر .

بر باشقە ‏نقطە :

‏مایەیی قوروتوب اولدیرمەملییز .

بر مقدار ‏مایە ؛ بول مقداردە ‏یوغورت ، ‏اكمك وسائره أورَتمەیە ‏وسیلە اولور . ‏فقط ‏مایە ‏پاینی آییرمازسەڭز ، ‏تمامنی ییتیرەبیلیرسڭز . بو ‏سببلە ؛ حافظ یتیشدیرن حافظ ، إمام یتیشدیرن إمام ، مؤذن یتیشدیرن مؤذن ، مفتی یتیشدیرن مفتی ‏طرزندەكی ‏مایە چالیشمەلرینی دە ‏إهمال ایتمەملییز .

آصالاق ‏افادەسنڭ آرقەسندە یاتان بر ‏نقطە دە شو :

‏تنظیماتدن بری ‏مدرسەنڭ ایتیلوب قاقیلمسی ، خدمۀ ‏خیراتڭ ‏أوزلك حقلر باقیمندن ‏اڭ آلت ‏سویەدە طوتولماسی ، قامو گوروی ‏و قامو خدمتی آیریمی… ‏بتون بونلر ، ‏صوڭ عصرلردە ‏ایلریجی ( ! ) ‏كسیملرڭ ، دینی خدمتلری دائما أزمە چالیشمەلرینڭ ‏پارچەلریدر . بونڭ طبیعی ‏نتیجەسی اولارق ، « ‏خواجە » طوغریدن ‏فقیر خلقڭ ‏النە باقمق زورندە قالمشدر . أورَەتیلن ‏فقرەلر ، چركین بر ‏ایماژ . ‏شمدی إمام ‏و بڭزری ‏وظیفەلیلرڭ ، بر قامو خدمتینی ‏ادا ایدرك ، ‏امثالی خدمتلری یاپانلر ‏گبی معتدل بر معاش آلماسی بریلرینڭ گوزینە باتییور . ‏اسكیسی ‏گبی ‏ازمك ایستییورلر . ‏حالبوكە اونلرڭ اونوتدیغی بر خصوص :

‏حسبیلك * روحی .

یارین او ‏ییقیجی گوچلر اللرینە ‏فرصت گچیروب ، دینی خدمتلرلە دولت امكانلرینڭ باغینی ‏بوس بتون قوپارسە ، – ‏الله ‏فرصت ویرمەسين – ‏ینە دە ‏الله ‏یولینڭ خدمتینی سوردیرنلر اولاجقدر . ‏طبقی یاساقلاندیغندە دخی ، هر ‏تورلی ‏تهدیدە ‏رغمًا اونی بر شكلدە سوردیرنلرڭ موجودیتی ‏گبی . آزالابیلیر ، آز اولابیلیر ، ‏فقط بركتی ‏فرقلی اولور . بونڭ بزە باقان ‏طرفی ، ‏استقبالڭ ‏وظیفەلیلرندە ؛

• ‏حسبیلك روحنی ، قناعت ‏زنگینلگنی ‏یعنی گوز طوقلغنی معنًا ‏سوردیرمكدر .

• اونلری ‏كندی باشنە آیاقدە طورابیلەجك بعض ‏قابلیتلرلە ‏تجهیز ایتمكدر . ‏فقط بو ، قناعت ‏و ‏حسبیلك ‏ایلە برلكدە معنا ‏افادە ‏ایدر ، عكسی ‏تقدیردە ‏یوقاریدە ‏یاقیندیغمز آلان ‏طیشنە صاورولمەلرە ‏یول آچار . ‏دنیویلشمەنڭ دینی خدمت ‏ساحەسنی دە اتكیلەمدیگنی ‏كیمسە سویلەیەمز .

بزە دوشن حافظ عبد الله ناظرلینڭ شو مصراعلرندەكی روحی حافظلرە ‏ایچیرمك :

‏اشرف ‏امّت اولانلر حافظ قرآن اولور ،

حافظ قرآن اولانڭ حافظی ، قرآن اولور ،

‏كیم كلام اللهی ‏ازبر ایلەسە ‏الله ‏ایچون ،

‏حاميسی ‏الله اولور ، او نائل احسان اولور .

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

* ‏اللهدن باشقە ‏كیمسەدن بر ‏اجرت ‏طلب ایتمەدن ‏وظیفە ‏یاپمق .