KALP KRİZİ ve ÂNÎ ÖLÜM TEHLİKESİ

Uzm. Dr. Abdurrahman SARMIŞ asarmis@gmail.com

İnsanoğlu şu fânî hayatta çok çeşitli durumlarla imtihan edilmekte, yaşanan birçok sıkıntı da bedenin muhtelif uzuvlarına hasar vermektedir. Hassas uzuvlardan biri de; daha anne karnında 5-6 haftalık iken çalışmaya başlayıp, ömrümüzün sonuna kadar faal olan kalptir. Hiç durmaksızın müthiş bir enerjiyle çalışan kalbimiz, bir dakikada yaklaşık beş buçuk litre kan pompalar ki; bu miktar, günde yaklaşık sekiz ton, 80 yılda ise 240 bin ton demektir. Böylesine uzun ve yorucu bir çalışma temposuna sahip kalbimiz, ruh hâlimiz ile sıkı bir irtibat hâlindedir. Heyecan ve korku durumlarında çok daha hızlı çalışmakta, sıkıntı ve stres hâllerinde bazen ritminde bozukluklar olmaktadır.

KALP, NEDEN KRİZE GİRER?

Bu kadar ciddî kuvvet harcayan kalbimizin kasları da çok iyi beslenmelidir. Bu beslenme de kalp kaslarımıza temiz kan taşıyan damarlarımız ile olmaktadır. Bu damarlardaki tıkanıklıklar, kalp kaslarımızın beslenmesini ciddî mânâda bozduğunda «kalp krizi» dediğimiz durum oluşmakta; kişinin yaşına, kullandığı ilâçlara ve diğer hastalıklarına göre erken ya da geç alârm vermektedir. Ânî başlangıçlı, sıkıştırıcı tarzda künt göğüs ağrısı bu duruma işaret eden en önemli belirtilerden birisidir. (Tabiî ki bu belirti, başka hastalıklarda veya kalp problemlerinde de olabilir.) Göğüs ağrısının yanı sıra sol kola vuran ağrı ve uyuşma ile nefes darlığı da bu duruma eşlik edebilir.

KALP DAMARLARI NEDEN TIKANIR?

Bu rahatsızlıkta şahısların elinde olmayan risk faktörleri;

•Erkekler için 45 yaşından, kadınlar için 55 yaşından büyük olmak ve,

•Kader-i ilâhî îcâbı damarların genetik yapısı sebebiyle kasılmaya, daralmaya elverişli olması, sıkıntı ve stres durumlarında daha hassas olmasıdır.

Diğer faktörler ise daha çok davranışlarımız ile alâkalıdır:

➢En önemli risk faktörlerinden biri sigaradır. Hem sigara içenlerde hem de pasif içici denilen sigara dumanına mâruz kalanlarda, kalp krizi ve birçok hastalık geçirme tehlikesi artmıştır.1 Sigara içmenin dînen haram veya tahrîmen mekruh olup olmadığı hâlâ tartışılmakta iken, aynı evde yıllarca ailesinin dumanına mâruz kalıp sonuçta oluşan rahatsızlıklar sebebiyle ızdırap çeken insanlarımız hiç de az sayıda değildir. Buradan hareketle; «Sigara çok ciddî bir kul hakkıdır.» diyebiliriz. En çok akciğeri etkileyen koronavirüs salgınının da hâl-i hazırda devam ettiği şu günlerde; hâlâ sigara içenler azm ü cehd edip, nefsi yenip, sigarayı terk etmelidir.

➢Yüksek tansiyon da kalp krizi için bir tehlikedir. Damarlarımızın uzun süre boyunca yüksek tansiyona mâruz kalması; damar hasarına sebep olarak, kalp krizi tehlikesini artırmaktadır. Hele bir de yüksek tansiyon durumu; fazla kilolar, şeker hastalığı, yüksek kolesterol gibi başka hastalıklar sebebiyle olmuş ise tehlike daha da çok artmaktadır.

➢Yüksek kolesterol ve trigliserid seviyeleri de, damar duvarlarında birikmeleri sebebiyle damar içini daralttığı için kalp krizi riskini artırmaktadır.

Çok nâdir görülen genetik rahatsızlıklar dışında, yüksek kolesterolün sebebi -sıklıkla- yeme alışkanlıklarımızdır.

➢Obezite; kolesterol, trigliserid ve tansiyonun yükselmesine sebep olarak,

➢Şeker hastalığı, kandaki glukoz (şeker) miktarının yüksek seyretmesine bağlı olarak,

➢Yetersiz fizîkî aktivite, yüksek kolesterol seviyelerine ve obeziteye sebep olarak,

➢Stres ise damarlara hasar veren maddelerin kan dolaşımına salınmasına sebep olarak, kalp krizi riskini artırmaktadır.

Sebeplere baktığımızda; yeme-içme alışkanlıklarımızın, hareket durumumuzun ve stresle baş edebilme gücümüzün bizim elimizde olan faktörler olduğunu görürüz.

Kalbimize zararlı gıdâlara baktığımızda;

•Şeker, tuz ve yağın fazla tüketilmesi,

•Domuz yağı ve eti,

•Fazla tüketilen kırmızı et,

•Şeker içeren asitli içecekler,

•Hamur işi gıdâlar,

•İşlem görmüş et ürünleri (sosis, salam gibi),

•Alkol (Bazılarının dediği gibi şarap asla kalbe iyi gelmez ve az alkolün dahî zararlı olduğu ilmî olarak ispatlanmıştır.)2

•Fazla tereyağı tüketimi,

•Kızartmalar,

•Dondurma,

•Patates cipsleri,

•Fazla miktarda ekmek, pilâv, makarna tüketimi ve

•«Abur cubur» olarak tarif edilen, raf ömürlerini artırmak için çeşitli maddelerin eklendiği rafine gıdâlar olduğunu görebiliriz.3

Bunlardan uzak durmalı; daha çok yeşillik, zeytinyağlılar gibi tabiî gıdâların olduğu Akdeniz diyetine yönelebiliriz.

Geçen ayki; «Harekette bereket vardır.» başlıklı yazımızda da belirttiğimiz gibi, düzenli yürüyüş ve fizîkî aktivite ile yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol gibi kalp krizi tehlikesini artıran sebeplerden kurtulabilir veya en azından riski azaltabiliriz.

Son olarak dikkat etmemiz gereken diğer bir husus da şudur:

Stres ile baş etme konusunda; başımıza gelen her hâdisede bir «hayır» olduğunu görüp, nefsimizi kötü huylardan ve dünya hırsından arındırmalıyız. Tevekkül ve rızâ yolunda itmi’nâna ermiş Hak dostlarının rehberliği çok faydalıdır.

Zira maddî kalbimizi mânevî kalbimizden ayırt etmek mümkün değildir. Ruh hâlimiz, kalbimizden geçenler, öfke kontrolümüz gibi ahlâkî yapımız; bedenimize de ciddî faideler veya zararlar verebilmektedir. Kendisi hakkında;

“Muhakkak ki Sen pek yüce bir ahlâk üzeresin.” (el-Kalem, 4) buyurulan Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in ahlâkından hisseler alabildiğimiz ölçüde sıkıntı ve belâlara karşı koyabilir, beden ve ruh sıhhatimizi muhafaza edebiliriz.

Cenâb-ı Hak afiyet ve sıhhat üzere dâim eylesin!..

__________________________________

1 https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/heart-attack/symptoms-causes/syc-20373106

2 https://www.medimagazin.com.tr/mevzuat//tr-tek-kadehi-yararli-efsanesi-coktu-alkol-kullaniminda-guvenli-miktar-yok-80-19-78064.html

3 https://www.webmd.com/heart-disease/ss/slideshow-foods-bad-heart#:~:text=Sugar%2C%20Salt%2C%20Fat,focus%20on%20your%20overall%20dietv