Lokman Hakîm’den Oğluna 100 NASİHAT

İrfan ÖZTÜRK

Eski Türk sanatlarının âşığı, Ord. Prof. Dr. Süheyl ÜNVER tarafından Kazan Türkçesinden dilimize çevrilmiş olan Hazret-i Lokman -aleyhisselâm-’ın oğluna yaptığı yüz nasihati; dünya ve âhirette yüzümüzü ak edecek bu nasihatleri hayatta doğru yolu, istikameti arayan gençlere, oğullarına, kızlarına nasihat vermek isteyen anne ve babalara, dost ve ahbaplara… işlerine yarar ümidiyle Yüzakı dergisi aracılığı ile okuyucu kardeşlerimizin istifadelerine sunuyoruz.

Cenâb-ı Hak, iyi anlayıp mûcibince amel etmeyi nasip eylesin.

1. Ey babasının canı canım evlâdım, ciğerpârem; Hak Teâlâ Hazretleri’ni tanı.

2. Başkasına nasihat etmeden evvel, kendin o tavsiye edeceğin şeyle âmil ol.

3. Kendi ölçüne, bilgi ve haddine göre söz söyle.

4. Herkesin «kendine göre olan» kadrini bil.

5. Herkesin hakkına riâyet et.

6. Sırrını sakla.

7. Dostunu müşkül zamanda dene.

8. Dostunu ikbal/yükselme veya idbar/gözden düşme zamanında sına…

9. Ahmak ve cahil kimseden uzak dur.

10. Aklı başında ve âlim olan dostu tercih et.

11. Hayırlı işler uğrunda gayret sarf etmekten geri durma.

12. (Eğitimsiz ve ham) kadınlara güvenme.

13. Bir tedbir alacağın zaman, ahlâk ve bilgi sahibi kimseye danış.

14. Delil ve ispatını hazırladıktan sonra, söz söyle.

15. Gençlik zamanını ganimet bil.

16. Bilhassa gençlik zamanında, iki cihana (dünyaya ve âhirete) ait işlerin dürüst olsun.

17. Dostlarına ve ahbaplarına saygı ve ikram göster.

18. Dostlara da düşmanlara da güler yüz göster.

19. Anayı ve babayı ganimet bil (onlara saygı göstermekte ve hatırlarını hoş etmekte kusur etmeyip, tecrübe ve nasihatlerinden istifade et).

20. İyi bir üstâdı baba yerinde tut (ona karşı babana olduğu gibi, sevgi ve saygı besle).

21. Masrafını gelirine göre ayarla, (ayağını yorganına göre uzat!).

22. Her işte ortalama davran (ifrat ve tefrite sapma, mûtedil ol).

23. Cömertliği âdet edin.

24. Misafirine karşı ne hizmet gerekirse yerine getir.

25. Birinin evine misafir gittiğin vakit gözünü ve dilini sıkı tut. (Etrafa göz gezdirmekten ve gevezelikten sakın.)

26. Herkesle hoş geçin.

27. Çocuklarının talim ve terbiyesine dikkat et.

28. İmkân bulursan; ata binmeyi ve ok atmayı öğren.

29. Vücudunu ve üstünü-başını temiz tut.

30. Ayakkabını giyerken sağ ayağından ve çıkarırken sol ayağından başla.

31. Herkesle, kendi ölçüne (iş gücüne, yaşına, mevkiine, şahsî değerine göre) muamelede bulun.

32. Geceleri lâf ederken sessiz konuş, gündüzleri konuşurken etrafa göz gezdir. (Sırrına sahip ol)

33. Az yemeyi, az uykuyu ve az konuşmayı âdet edin.

34. Kendin için hoş bulmadığın şeyi başkalarına da revâ görme.

35. Yapacağın işleri bilerek ve düşünerek yap.

36. Bilmediğin şeyde ustalık taslama.

37. Kadına ve çocuğa sır söyleme.

38. Başkalarının refah ve saâdetine göz dikme.

39. Soysuz kimselerden vefâ umma.

40. Hiçbir şeye karşı kayıtsız davranma.

41. Olmayacak şeyi olur sanma (yarım kalmış bir işi olmuş sayma).

42. Bugünkü işi yarına bırakma.

43. Senden büyüklerle şakalaşma.

44. Büyüklerle konuşurken sözü uzatma.

45. Halka küstahlık isnad etme (kimseyi hor görme).

46. Sana arz-ı ihtiyaç eden kimseyi boş çevirme.

47. Eski münakaşaları anma.

48. Başkasının menfaatine ortaklık etme.

49. Malını dosta, düşmana teşhir etme (dosta, düşmana karşı malınla övünme).

50. Hısım, akraba ile alâkanı kesme.

51. İyi kimselerin aleyhinde söz söyleme.

52. Kendini beğenme.

53. Halkın ittifakla üzerinde durduğu şeye sen de uygunluk göster.

54. Parmaklarını ağzına, burnuna sürtüştürme.

55. Herkesin yanında dişlerini ayıklama.

56. Ağzını, burnunu sessizce temizle.

57. Esnerken ağzını elinle kapat.

58. Bir kimseye karşı üstünlük taslayarak çalım satma.

59. Parmağınla burnunu karıştırma.

60. Konuşurken, sözlerine alay ve düşük şaka nev’inden güldürücü lâflar karıştırma.

61. Bir kimseyi, başkasının yanında mahcup etme.

62. Kaş, göz işaretiyle; şunu-bunu yere serecek veya küçük düşürecek harekette bulunma.

63. Söylenen lâkırdının tekrarını isteme.

64. Gülünç söz söylemekten çekin.

65. Başkasının yanında, kendini veya ailenden birini methetme.

66. Kendini kadınlar gibi süsleme.

67. Çocukların keyfine uyma.

68. Diline sahip ol.

69. Söz söylerken ellerini oynatma.

70. Herkese karşı saygılı davran.

71. Kötü kimselerle arkadaş olma.

72. Ölen bir adamı zemmetme.

73. Elinden geldiği kadar kavga ve nizâdan çekin.

74. Kuvvetini denemeye çalışma.

75. İyiliği tecrübe edilmiş şeyler (veya insanlar) hakkında sû-i zanda bulunma.

76. Kendi ekmeğini başkalarının sofrasında yeme.

77. Acele iş görme.

78. Dünya işleri için kendini fazla üzme.

79. Seni tanımak istemeyen kişiyi sen tanı.

80. Öfkelendiğin zaman sözünü tartarak söyle.

81. Burnunu, elbise kolu ile silme.

82. Herkesin karşısında yemek yeme.

83. Yolda giderken büyüklerin önünde yürüme.

84. Bir kimse konuşurken araya lâf karıştırma.

85. Güneşin doğacağı vakitlerde uyuma.

86. Başını dizlerinin üzerine koyma.

87. Sağa-sola bakma, daima önüne bak.

88. Mümkün olduğu kadar, eyersiz ve koşumsuz çıplak ata binme.

89. Misafir yanında bir kimseyi azarlama.

90. Misafire iş buyurma.

91. Deli ve sarhoş adama lâkırdı söyleme.

92. İşsiz, güçsüz, serseri adamların yanında oturma.

93. Kâr ve ziyan kaygısıyla kimseye yüzsuyu dökme.

94. Hem fodul, hem kibirli olmaktan sakın.

95. Kimsenin düşmanlığını celbetme.

96. Kavga ve gürültüden uzak dur.

97. Daima yanında para ile çakı, bir de parmağında yüzük bulunsun. Bunlarsız gezme.

98. Kendini küçük düşürüp, horlatacak dereceye varmamak şartıyla herkese karşı nezaketle muamele et.

99. Tevâzudan ayrılma.

100. Ömrün oldukça Hazret-i Allâh’a sıdk u ihlâs ile müteveccih ve mütevekkil ol.

Lokman Hekim diliyle,
Nasihat ettim size.
Söz dinleyip ihlâsla,
Duâ ediniz bize… (Gülzâr-ı İrfan)