AMCALAR, YENGELER VE AMCA ÇOCUKLARI

Paylaş;

Facebook

Twitter

Pinterest

Âdem SARAÇ ademsarac@yyu.edu.tr

Peygamberimiz -aleyhisselâm-’ın 12 amcası vardı. Babasıyla beraber 13 erkek kardeş ediyorlardı. Bu amcaları, yengeler ve çocuklarla beraber şöyle sıralayabiliriz:

1. Hâris Amca ve Guzeyye bint-i Kays Yenge.

Peygamberimiz -aleyhisselâm-’ın amcalarının en büyüğü olan Hâris Amca’nın 10 erkek, 1 kız olmak üzere 11 çocuğu vardı. Nevfel, Ebû Süfyân, Muğîre, Rebîa, Abduşşems (Abdullah), Ümeyye, Ubeyde, Tufeyl, Husayn, Abdulmuttalib, Ervâ.1

2. Zübeyr Amca ve Âtike bint-i Ebû Vehb Yenge.

Zübeyr Amca’nın 2 erkek, 4 kız olmak üzere 6 çocuğu vardı. Abdullah, Tâhir, Dubâa, Ümmü Hakem, Safiyye, Ümmü Zübeyr.2

3. Abdulkâ‘be Amca ve ? Yenge (Hayatları hakkında malûmat yok).

4. Kaydak/Gaydak Amca ve ? Yenge (Hayatları hakkında malûmat yok).

5. Ebû Tâlib Amca ve Fâtıma bint-i Esed Yenge.

Ebû Tâlib Amca’nın 4 erkek, 4 kız olmak üzere 8 çocuğu vardı. Tâlib, Akîl, Ca‘fer, Ali, Ümmü Hânî, Cümâne, Rayta, Esmâ.3

6. Kusem Amca ve ? Yenge (Hayatları hakkında malûmat yok).

7. Dırar Amca ve ? Yenge (Hayatları hakkında malûmat yok).

8. Mukavvim/Mukavvem Amca ve Kılâbe bint-i Amr Yenge.

Mukavvim Amca’nın 2 erkek, 4 kız olmak üzere 6 çocuğu vardı. Bekir, Abdullah, Hind, Ervâ, Ümmü Amr Fâhite, Safiyye.4

9. Hacl Amca ve ? Yenge (Hayatları hakkında malûmat yok).

Rivâyetlerde sadece Kurre adlı bir kız çocuğu olduğunu tesbit edebildik.

10. Ebû Leheb – Ümmü Cemil Erva/Fâhite.

Ebû Leheb’in 3 erkek, 3 kız olmak üzere 6 çocuğu vardı. Utbe, Uteybe, Muattib, Dürre (Sübey‘a), Azze, Hâlide.5

11. Hamza Amca ve Selmâ/Zeyneb bint-i Umeys, Havle bint-i Kays, Bint-i Mâlik bin Mülle bin Mâlik el-Evsî Yengeler.

Hamza Amca’nın 3 erkek, 2 kız olmak üzere 5 çocuğu vardı. Selmâ’dan: Ümâme; Havle’den: Umâre (Ammâre); Bint-i Mâlik’ten: Yâ‘lâ, Bekir, Amr.6

12. Abbas Amca ve Lubâbetü’l-Kübrâ bint-i Hâris, Huceyle bint-i Cündeb, Seleme bint-i Mahmiyye, Ümmü’l-Veled (câriye) Yengeler.

Abbas Amca’nın 12 erkek, 6 kız olmak üzere 18 çocuğu vardı. Fazl, Abdullah, Ubeydullah, Ma‘bed, Kusem, Abdurrahman, Süheyh (Süheheyl), Misher, Temâm, Kesîr, Hâris, Avn, Emine, Safiyye, Ümeyme, Ümmü Habîb, Hüzliye, Ümmü Külsûm.7

Bu amcaların 8’i nübüvvetten önce ölmüşlerdi. İslâm güneşi doğduğunda sadece 4 amcası hayattaydı; Ebû Tâlib, Ebû Leheb, Hazret-i Hamza ve Hazret-i Abbas.

İlk vahiyden itibaren, İslâm’ın gelişme ve yayılma sürecini ciddî bir şekilde inceleyip değerlendirdiğimiz zaman; amca ve yengelerin takındıkları tavırları ve ortaya koydukları davranışları hakkında şöyle bir tablo ile karşı karşıya kalırız…

İslâm Nûru’nun doğduğu ilk andan itibaren, o yıllarda hayatta olan dört amcasının dördünün de, belli bir süre İslâm karşısında mesafeli durduklarını görüyoruz. Zaman içinde bu mesafe aradan kalkacak ve İslâm karşısındaki duruşları netleşecekti.

Ebû Tâlib Amca, İslâm’a girmediği hâlde Peygamberimiz -aleyhisselâm-’a her konuda yardımcı oldu. Mekke siyasî otoritesinin yoğun baskısına rağmen, sevgili yeğeninin yanında yer aldı. O’nunla beraber her türlü sıkıntı ve cefâya katlandı. Bütün baskılara rağmen sevgili yeğenini, hayatı pahasına korudu ve destek oldu. Üzerinde annesi gibi emeği olan sevgili yengesi (Fâtıma bint-i Esed) Fâtıma Yenge; ilk günlerde İslâm’a girip sahâbe olduğu gibi, her konuda da Peygamberimiz’in yanında yer aldı.

Ebû Leheb ise, daha ilk günlerden itibaren düşmanlıkta başı çekiyordu. Ümmü Cemil adlı hanımı da, kocası gibi İslâm’a düşmanlıkta en ileri gidenlerdendi. Bu amca ile yengeye îman nasip olmadı. Peygamberimiz -aleyhisselâm-’a düşmanlıkta, bütün müşrikleri geride bırakan bu nasipsizler, müşrik olarak ölüp gittiler.

Hazret-i Abbas Amca ile Hazret-i Hamza Amca daha farklı bir tavır sergilediler. Hazret-i Abbas Amca ilk günden itibaren îman ettiği hâlde, şartlar gereği îmânını gizlerken, Hazret-i Hamza Amca 5-6 yıl sonra ancak Peygamberimiz’in yanında yer aldı. Fakat hanımları olan Peygamberimiz’in sevgili yengeleri, daha ilk günlerden itibaren îman ederek O’nun bir numaralı destekçisi oldular.

Peygamberimiz -aleyhisselâm-’ın amcalarının 36 erkek, 25 kız olmak üzere toplam 61 amca çocuğu olduğunu tesbit edebildik.

Peygamberimiz -aleyhisselâm-’ın amca çocuklarının İslâm karşısındaki tavırları da çok değişik tecellîlere sahne olmuştu.

Bunlardan bir kısmı, daha ilk günlerde İslâm’a girip sahâbe olmakla şereflenirken; bir kısmı müşrik kalarak düşmanlık yapmışlardı. Bir kısmı da ileriki zamanda İslâm saflarında yer alacaklardı.

Görüldüğü gibi Peygamberimiz -aleyhisselâm-’ın oldukça geniş bir akraba silsilesi vardı. Bu akrabalardan amcalar ve yengeler hakkında kısa bilgi verdiğimiz bu yazımızdan sonra, inşâallah ileriki yazılarımızda halalar ve enişteleri görmeye çalışacağız.

Peygamber Efendimiz’i bütün akrabaları ile tanımak ve tanıştırmak arzusuyla…

-Sallâllâhu aleyhi ve sellem…-

_______________________

1 İbn-i Hişâm, es-Sîretü’n-Nebeviyye, c. 1, s. 99; Zübeyrî, Kitâbu Nesebü Kureyş, s. 85; Belâzûrî, Ensâbu’l-Eşrâf, c. 1, s. 86, 99; Süheylî, er-Ravdu’l-Unf fî Şerhi’s-Sîreti’n-Nebeviyye li İbn-i Hişâm, c. 1, s. 431; Dımeşkî, es-Sübûlü’l-Hüdâ ve’r-Reşâd fî Sîret-i Hayri’l-İbâd, c. 11, s. 104; Diyarbekrî, Târîhu’l-Hamîs fî Ahvâli Enfesi Nefîs, c. 1, s. 258; İbn-i Kudâme, et-Tebyîn fî Ensâbi’l-Kureşiyyîn, s. 108; İbn-i Sa‘d, et-Tabakātü’l-Kübrâ, c. 4, s. 45. Ömer Faruk KİRAZ, Hazret-i Peygamber’in Amcaları, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, s. 41-42; Muhammed Emin YILDIRIM, Hazret-i Peygamber’in Albümü, s. 206; Hayati YILMAZ, Hazret-i Muhammed -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in Aile ve Akraba Atlası, s. 124-125, 140-146.
2 Sâlihî, eş-Şeceretü’n-Nübüvve fî Nesebi Hayri’l-Beriyye, s. 186-187; Ziriklî, el-‘Alâm Kāmûsu li Eşheri’r-Ricâl ve’n-Nisâ, c. 3, s. 74; Cevâd Ali, el-Mufassal fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm, c. 9, s. 709; Ya‘kûbî, Târîhu’l-Ya‘kubî, s. 17; İbn-i Seyyidünnâs, Uyûnu’l-Eser fî Fünûni’l-Megazî ve’ş-Şemâil ve’s-Siyer, c. 1, s. 114.
3 İbn-i Hişâm, es-Sîretü’n-Nebeviyye, c. 1, s. 78; Taberî, Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk, c. 2, s. 281; Cevâd Ali, el-Mufassal fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm, c. 5, s. 637. İbn-i Seyyidünnâs, Uyûnu’l-Eser fî Fünûni’l-Megazî ve’ş-Şemâil ve’s-Siyer, c. 1, s. 103; Belâzûrî, Ensâbu’l-Eşrâf, c. 1, s. 64; Taberî, Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk, c. 2, s. 343; Ömer Faruk KİRAZ, Hazret-i Peygamber’in Amcaları, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, s. 60; Ebû Zehra, Hâtemi’n-Nebiyyîn / Son Peygamber Hazret-i Muhammed -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, c. 1, s. 183; Diyarbekrî, Târîhu’l-Hamîs fî Ahvâli Enfesi Nefîs, c. 1, s. 163; İbn-i Kudâme, et-Tebyîn fî Ensâbi’l-Kureşiyyîn, c. 1, s. 111; Hayati YILMAZ, Hazret-i Muhammed -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in Aile ve Akraba Atlası, s. 127-129, 148-156.
4 Kelbî, Cemheretü’n-Neseb, s. 28; Dımeşkî, es-Sübûlü’l-Hüdâ ve’r-Reşâd fî Sîret-i Hayri’l-İbâd, c. 11, s. 100; Belâzûrî, Ensâbu’l-Eşrâf, c. 4, s. 395; İbn-i Habîb, el-Muhabbar, s. 64; Hayati YILMAZ, Hazret-i Muhammed -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in Aile ve Akraba Atlası, s. 134-135, 163-164.
5 Süheylî, er-Ravdu’l-Unf fî Şerhi’s-Sîreti’n-Nebeviyye li İbn-i Hişâm, c. 1, s. 431; Belâzûrî, Ensâbu’l-Eşrâf, c. 4, s. 413; İbn-i Seyyidünnâs, Uyûnu’l-Eser fî Fünûni’l-Megazî ve’ş-Şemâil ve’s-Siyer, c. 2, s. 387; Diyarbekrî, Târîhu’l-Hamîs fî Ahvâli Enfesi Nefîs, c. 1, s. 160, 169, 170; Dımeşkî, es-Sübûlü’l-Hüdâ ve’r-Reşâd fî Sîret-i Hayri’l-İbâd, c. 6, s. 105; İbn-i Hişâm, es-Sîretü’n-Nebeviyye, c. 1, s. 401; Muhammed Emin YILDIRIM, Hazret-i Peygamber’in Albümü, s. 275; Ömer Faruk KİRAZ, Hazret-i Peygamber’in Amcaları, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, s. 91; Hayati YILMAZ, Hazret-i Muhammed -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in Aile ve Akraba Atlası, s. 136-138, 165-168.
6 İbn-i Hişâm, es-Sîretü’n-Nebeviyye, c. 2, s. 612; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-Ğâbe fî Ma‘rifeti’s-Sahâbe, c. 2, s. 71; İbn-i Habîb, el-Muhabber, s. 70; Algül, Hazret-i Hamza (Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi «Hamza» Maddesi), c. 15, s. 500-502; Ünlü, Şecere-i Nebeviyye, s. 65-68; Yıldırım, Hazret-i Peygamber’in Albümü, s. 226-227; İbn-i Hacer el-Askalânî, el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, c. 4, s. 2601; Belâzûrî, Ensâbu’l-Eşrâf, c. 4, s. 382; İbn-i Seyyidünnâs, Uyûnu’l-Eser fî Fünûni’l-Megazî ve’ş-Şemâil ve’s-Siyer, c. 2, s. 385; Yıldırım, Hazret-i Peygamber’in Albümü, s. 298-299; Hayati YILMAZ, Hazret-i Muhammed -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in Aile ve Akraba Atlası, s. 131-134, 161-163.
7 Sâlihî, eş-Şeceretü’n-Nübüvve fî Nesebi Hayri’l-Beriyye, s. 186-187; İbn-i Hacer el-Askalânî, el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, c. 3, s. 1910; Diyarbekrî, Târîhu’l-Hamîs fî Ahvâli Enfesi Nefîs, c. 1, s. 169; Heyet, Hazret-i Abbas (Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi «Abbas» Maddesi), c. 1, s. 16-17; Ünlü, Şecere-i Nebeviyye, s. 62-63; Yıldırım, Hazret-i Peygamber’in Albümü, s. 228-229; İbn-i Hacer el-Askalânî, el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, c. 3, s. 1587; Diyarbekrî, Târîhu’l-Hamîs fî Ahvâli Enfesi Nefîs, c. 1, s. 166; İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-Ğâbe fî Ma‘rifeti’s-Sahâbe, c. 4, s. 349; Zübeyrî, Kitâbu Nesebü Kureyş, s. 26; Hayati YILMAZ, Hazret-i Muhammed -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in Aile ve Akraba Atlası, s. 130-131, 156-161.