MEVLÂNÂ’NIN RUBÂÎLERİNİ TÜRKÇE SÖYLEYİŞ
Harun ÖĞMÜŞ harunogmus@gmail.com
-30 Ağustos 2023 günü rahmet-i Rahmân’a tevdî ettiğimiz muhterem babacığıma ithâfen-
BİR ARPA KADAR KIYMETİ YOK!1
İn arsa ki arz-ı an nedâred tûlî,
Be’gzâr imâreteş be-her mechûlî.
Pûlîst cihan ki kıymeteş nîst cevî,
Yâ hest ribâtî ki neyerzed pûlî.
Bir yer ki bu dünyâ ona yok arz ile tûl,
İ‘mârını etsin ko onun her meçhul.
Bir pul ki o, bir arpa kadar kıymeti yok,
Yâhut bir köşktür ki etmez bir pul!
(25 Haziran 2023 Pazar)
DOĞMAK, ÖLMEK BAHÂNEDEN BAŞKA NEDİR?2
Dû kevn hayâlhâneî bîş nebûd?
V’âmed şod-i mâ bahâneî bîş nebûd?
Ömrîst ki kıssaî zi-can mîşinevî:
Kıssa çi konîm, fesâneî bîş nebûd?
Dünyâ şu yıkıntı hâneden başka nedir?
Doğmak, ölmek bahâneden başka nedir?
Candan bir ömür dinlediğin kıssaya bak:
Mazmûnu onun fesâneden başka nedir?
BİR TEN EDİNİR KENDİNE CANLAR YENİDEN3
Hengâm-ı ecel çü can be-perdâzed ten,
Mânend-i kabâ-yı köhne endâzed ten.
Ten-râ ki zi-hâkest dihed bâz be-hâk,
V’ez nûr-ı kadîm-i hîş ber-sâzed ten.
Vaktâki ecel gelip çıkar can tenden,
Bir eski libâsa eş çıkar ondan ten.
Toprak teni can, toprağa tekrâr verip,
Âhir edinir kendine bir nurlu beden!
(20 Mayıs 2023 Cumartesi)
GÜN DOĞMASA HİÇ KAVLİNE MU‘TÂD OLDUM!4
Hestem be-visâl-i dost dilşâd imşeb,
V’ez gussa-i hecr geşte âzâd imşeb,
Bâ-yâr be-çerham û be-dil mîgûyem;
Yârab ki kelîd-i subh güm bâd imşeb.
Cânâna bu akşam kavuşup şâd oldum,
Gamdan ve kederden şükür âzâd oldum,
‘Kaybolsa ilâhî şu sabâhın kilidi;
Gün doğmasa hiç’ kavline mu‘tâd oldum.
MAT OLMUŞU MAT ETME, BIRAK!5
Ey şâh, tü mât-geşte-râ mât mekun!
Oftâde-i tüst cüz-mürâât mekun!
Ger garka-i cürmest, mücâzât mekun;
V’ez behr-i Hudâ kasd-ı mükâfât mekun!
Ey şâh! Şu mat olmuşu mat etme, bırak!
Bir düşkünü kaldır ona rahmet kılarak!
Engin kereminle affedip verme cezâ;
Gelmişse de dîvâna günahkâr olarak!
BİR BAŞKA SEHER VAKTİ ESEN YELDEKİ NAZ!6
İn bâd-ı seher mahrem-i râzest, mehosb,
Hengâm-ı tazarru û niyâzest, mehosb!
Ber-halk-ı dü kevn ez-ezel tâ be-ebed,
İn der ki ne-beste est, bâzest, mehosb!
Bir başka seher vakti esen yeldeki naz,
Zinhâr uyuyup kalma da kıl Hakk’a niyaz!
Örtülmez o sâatte Hudâ’nın kapısı,
Tâ haşre kadar halka açıktır kış-yaz!
____________________________________________________________________________________________
1 Mevlânâ, Dîvân-ı Kebîr -Seçmeler-, haz. Şefik CAN, Ötüken, İst. 2000; IV, 294.
2 ae., IV, 163. İlk mısraın tam karşılığı «İki dünyâ da hayalhâneden başka nedir?» şeklindedir.
3 ae., IV, 229.
4 ae., IV, 27.
5 ae., IV, 233.
6 ae., IV, 27.