DEVE Mİ, DOMUZ MU? 11 Manzum Tarihî Tiyatro
Dr. Harun ÖĞMÜŞ
[Endülüs’te Emevî Hilâfeti çökmüş, her il müstakil bir devlet hâline gelmiştir. Hâdise, 466/1074-488/1095 yılları arasında Endülüs ve Mağrip’te geçmektedir.
Kuzeydeki Katolik krallıkları tehdit oluşturmaya başlamış, bunun üzerine Kuzey Afrika’daki Murâbıt İmparatorluğu’nun kurucusu Yusuf bin Taşfîn’den yardım istenmiştir.]
ON BİRİNCİ SAHNE
Sahnedekiler:
Üç İşbîliyeli, sonra Mûtemid ve İbn-i Zeydun.
Şahıslar:
ÜÇ İŞBÎLİYELİ: Halkın görüşlerini yansıtırlar.
MÛTEMİD: Âlim ve sanatkârları seven şair ruhlu cömert bir emir. İşbîliye emiri
İBN-İ ZEYDUN: Ebûbekir İbn-i Zeydun. Meşhur Endülüs şairi İbn-i Zeydun’un oğlu. Mûtemid’in ikinci veziri.
(İşbîliye’de bir sokak. Üç İşbîliyeli aralarında konuşurlar.)
1. ŞAHIS:
Küffâra Zelâka1 ibret oldu!..
2. ŞAHIS:
Lâkin bize hepsi kinle doldu.
3. ŞAHIS:
Mürsiyye yönünde bir hisârı
Üs eyleyerek, bütün civârı
Tazyîke ve cebre başlamışlar,
Çıkmış göğe orda haykırışlar!
2. ŞAHIS:
Hep kendine etmedense cevri;
Def etse bizimkiler ya şerri!
3. ŞAHIS:
Gerçekten, n’etti İbn-i Abbâd?2
2. ŞAHIS:
Mürsiyye’den avdet etti nâşâd!
1. ŞAHIS:
Üç def‘adır olmuyor murâdı,
Mağlûbiyet oldu îtiyâdı.
3. ŞAHIS:
Âmil ne imiş bu kez pekâlâ?
2. ŞAHIS:
Hiç İbn-i Reşik3 verir mi kal‘a?
3. ŞAHIS:
N’etmiş?
2. ŞAHIS:
Hani Yûsuf İbn-i Taşfin,4
Bir miktar er bıraktı burda?..
3. ŞAHIS: Üç bin!
2. ŞAHIS:
Hah işte o üç bin erle herhâl,
Yârenliği eylemiş de ikmâl;
Caydırmış âkıbet savaştan!
1. ŞAHIS:
Onlar da neden savaştı baştan?
Tâ Afrika’dan gelip gazâya,
Dâhil olunur mu hiç nizâya?
3. ŞAHIS:
Bitmezse bu iç savaş, felâket!
1. ŞAHIS:
İrsî ümerâda sanki gaflet!
Ders almadılar Tuleytula’yla,
Düşmek mi gerek tüm iller illâ?
Tüm ülke Hıristiyan mı olsun?
Mescidler çan ve put mu dolsun?
2. ŞAHIS: (Eliyle bir yönü işaret ederek keser)
Sâkin ol aman duyulmasın, bak!
3. ŞAHIS: (Gösterilen yöne bakarak)
Gelmekte olan, rical, muhakkak!
2. ŞAHIS:
En öndeki andırır emîri,
3. ŞAHIS:
Tâ kendi, yanında hem vezîri!
1. ŞAHIS:
Maksat ne acep bu kez seferden?
2. ŞAHIS:
Boş ver! Gidelim hemen bu yerden!
(Çıkarlar. Mûtemid’le veziri sahnede görünür.)
MÛTEMİD:
Kaldıkça metin, Lebit hisârı;
Hem Mürsiye mahv, hem civârı!
Zordur bu belâyı böyle savmak,
Fas, olmalıdır bizimle mutlak!
Yûsuf olarak sözümle iknâ,
Destek olmak gerektir illâ!
İBN-İ ZEYDUN:
Elbet olacak emîrim elbet!
MÛTEMİD:
Artık Allâh’a ol emânet!5
(Atını sürüp çıkar. Sahne kararır.)
(Devam edecek.)
1 Müslümanların Kuzey Afrika’daki Murâbıt İmparatorluğu’nun kurucusu Yusuf bin Taşfîn liderliğinde (h. 479 / m. 1086’da) İspanya’nın kuzeyinde bulunan Katolik Kastilya Kralı Alfonso’ya karşı zafer kazandığı bugünkü Batalyevs (Badajoz) şehrinin yakınlarındaki yerin adı. Bu zafer de Zelâka Zaferi diye meşhur olmuştur.
2 Mûtemid bin Abbâd.
3 Mürsiye’nin hâkimi.
4 Kuzey Afrika’daki Murâbıt İmparatorluğu’nun kurucusu
5 Vezni: mef’ûlü / mefâilün / feûlün